به نقل از «قدس آنلاین»

فرصت استثنایی دیپلماسی اقتصادی تهران-بغداد

تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۷۰۷۹۳

کشورهایی که روابط سیاسی حسنه‌ای با یکدیگر دارند، روابط اقتصادی‌شان نیز متأثر از روابط دیپلماتیک سیاسی به سمت و سوی همگرایی حرکت می‌کنند.

یکی از مقاصد مهم برای اقتصاد ایران، کشور عراق است. به اذعان برخی کارشناسان، بازار عراق به‌دلیل حجم واردات و ارزش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز، به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه اقتصادی نیم قرن اخیر دنیا نام‌گذاری شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

راه‌های نرفته در تبادلات با عراق
اما به نظر می‌رسد هنوز دیپلماسی اقتصادی کشورمان آن‌طور که باید، نتوانسته جایگاه خود را در عراق از طریق روابط اقتصادی مستحکم کند.

روابط تجاری عراق و ایران به‌دلیل اشتراکات مذهبی و سیاست همجواری و تاریخی در سال‌های اخیر مثبت است، اما انتظارات بسیار بیشتر از آن است.

طی پنج ماه نخست سال ۱۴۰۲ صادرات ایران به عراق ۳ میلیارد و ۵۰۸ میلیون دلار و سهم ۱۸/۳ درصدی از صادرات کشور را داشته است.

مرز مشترک طولانی یک‌هزارو۴۵۰ کیلومتری ایران با عراق این فرصت را در اختیار ما قرار می‌دهد که ترانزیت خود را بیشتر از پیش گسترش دهیم، اما تاکنون باوجود حرکت در مسیر مثبت نتوانسته‌ایم حرکت جدی داشته باشیم.

بررسی روند تجارت عراق طی دهه اخیر نشان می‌دهد همواره صادرات کالا (عمدتاً متکی به نفت) در سطحی بالاتر از واردات کالا بوده است، مهم‌ترین شرکای تجاری عراق، امارات متحده عربی، چین، ترکیه و ایران هستند که ایران در سال ۲۰۲۱ با ۸/۹ میلیارد دلار صادرات، تنها ۱۴/۶ درصد بازار عراق و رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.

حضور بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و برتر در زمینه‌های صدور کالا و خدمات فنی و مهندسی  توسط ترکیه بسیار جدی‌تر و پررنگ‌تر از ایران است. 

به نظر می‌رسد سرمایه گذاری‌های مشترک باید بیش از این‌ها میان دو کشور اتفاق بیفتد؛ چرا که روابط تجاری ایران و عراق به‌دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب، نامتعادل و به نفع ایران است که لازم است ایران برای جلوگیری از به خطر افتادن تجارت عراق بیشتر به فکر سرمایه‌گذاری‌های مشترک با این کشور باشد.

مثبت اما ناکافی
تراز تجاری و اقتصادی با کشور عراق از ۱۴۵ میلیون دلار به ۱۲ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رشد داشته است که قابل تحسین است، اما قطعاً در حد و اندازه‌های ظرفیت ایران نیست.

از پیشنهاد تشکیل شورای دیپلماسی اقتصادی توسعه تجارت ایران و عراق که توسط رئیس اتاق مشترک ایران و عراق مطرح شد نیز نباید غافل شد که این مسئله فتح بابی برای ارتقای روابط تجاری ایران و کشور عراق به ۲۰ میلیارد دلار در پنج سال آینده خواهد بود.

پس از نفت، کشاورزی دومین بخش بزرگ اقتصاد در عراق به حساب می‌آید، این کشور با داشتن حدود ۲۲ درصد اراضی قابل کشت (۹/۵ میلیون هکتار) بالقوه یک کشور کشاورزی محسوب می‌شود، اما باید در سرمایه گذاری در زمینه کشت فراسرزمینی در کشور عراق دقت کافی را داشت؛ چرا که آب ورودی از ترکیه به‌دلیل سد سازی‌های پرشمار ، به شدت کم شده و از سوی دیگر گرد و غبارهای زیاد و تغییرات آب و هوایی، احتمال سوددهی برای سرمایه‌گذاری در قسمت کشاورزی را کاهش داده است.
 بازار لبنیات عراق می‌تواند فرصت خوبی برای ورود ایران باشد.

در چهار سال گذشته، تقاضا برای گوشت طیور در عراق به طور متوسط سالانه ۷/۶ درصد افزوده شده و این کشور ناگزیز است بیش از ۷۵ درصد از نیاز خود را از طریق واردات تأمین کند که فرصت مناسبی برای سرمایه گذاران ایرانی محسوب می‌شود.

فراموش نکنیم دیپلماسی اقتصادی در راستای منافع ملی هر کشوری ترسیم می‌شود و وابستگی اقتصادی، تضمین کننده امنیت در دو طرف مرزها نیز خواهد بود و با آن، رویکردهای سیاسی در عرصه بین الملل ضمانت اجرایی قوی تری پیدا خواهند کرد و منجر به همسوسازی منافع کشورها خواهد شد.

زینب اصغریان

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: دیپلماسی اقتصادی سرمایه گذاری کشور عراق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۷۰۷۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نقشه تجاری ایران و پاکستان، دو همسایه ای که در تجارت غریبه بودند + جدول

تین نیوز

دو کشور ایران و پاکستان نزدیک به ۹۱۰ کیلومتر مرز مشترک زمینی دارند که این جدا از مرز آبی و مسیر هوایی است با این حال حجم روابط تجاری در بهترین حالت به ۲.۵ میلیارد دلار در سال رسیده است.

به گزارش تین نیوز به نقل از مهر، ایران با ۱۵ کشور مرزهای زمینی و دریایی دارد که شامل پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، کویت، عربستان، قطر، بحرین، امارات عربی متحده و عمان می شود. با توجه به سفر رئیس جمهوری ایران به کشور پاکستان، در گزارش پیش رو به وضعیت اقتصاد و تجارت همسایه شرقی ایران یعنی پاکستان با بیش از ۲۴۰ میلیون نفر جمعیت پرداخته ایم.

دو کشور نزدیک به ۹۱۰ کیلومتر مرز مشترک زمینی دارند که این جدا از مرز آبی و مسیر هوایی است. گوادر تا چابهار مسیری نزدیک به ۲۰۰ کیلومتری دارند که مسیر نزدیکی است و دو کشور می توانند ارتباط تجاری مناسبی داشته باشند اما حجم روابط تجاری در بهترین حالت به ۲.۵ میلیارد دلار در سال رسیده است که به هیچ وجه مطلوب نیست.

اقتصاد پاکستان

پاکستان پس از چند مرحله بررسی و تجدید نظر در مورد ساختار اقتصادی خود، در حال حاضر دارای اقتصادی مختلط است‎ ‎که در آن شرکت های دولتی بخش بزرگی از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهند.‬ اقتصاد پاکستان که در زمان استقلال این کشور عمدتاً کشاورزی بود، امروزه بسیار متنوع شده است. ‬البته که همچنان نزدیک یک چهارم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد و نزدیک به ۴۰ درصد نیروی کار در کشاورزی یا بخش های مرتبط شاغلند.‬ اما‬ ‬از نظر ساختار اقتصادی، پاکستان بیشتر به کشورهای با درآمد متوسط شرق و جنوب شرقی آسیا‎ ‎شباهت دارد تا کشورهای فقیرتر شبه قاره هند‎. ‎عملکرد اقتصادی این کشور با بسیاری از دیگر کشورهای در حال توسعه سازگارتر است. ‎

بر اساس آمار بانک جهانی (WB) در سال ۲۰۲۲ تولید ناخالص داخلی پاکستان ۳۷۵ میلیارد دلار بوده که رشد ۶.۱ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۱ داشته است. همچنین بر اساس اطلاعات مؤسسه آمار پاکستان، نرخ تورم کلی این کشور ۳۷.۰۷ درصد ثبت شده است.

تجارت ایران و پاکستان

به اعتقاد کارشناسان، پاکستان به گاز، به صنعت پتروشیمی، محصولات ساختمانی، رنگ، انواع و اقسام میوه جاتی که ایران دارد مثل سیب و انگور احتیاج دارد که پاکستان واردکننده آن است. در مقابل پاکستان صادرکننده برنج است. کاغذ و محصولاتی از این دست دارد، کنجد از پاکستان به ایران صادر می شود، میوه هایی مختلف مثل انبه از پاکستان می آید. بنابراین دو کشور اقتصاد مکمل و جمعیت بسیار زیادی هم دارند اما تاکنون به دلایل زیادی از جمله قوانین پیچیده گمرکی دو کشور، مشکلات تحریمی و… سطح روابط دو کشور به حد مطلوب نرسیده است.

بر این اساس هم بررسی وضعیت تجارت ایران و پاکستان در سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ نشان می دهد که صادرات ایران به پاکستان از نظر ارزش روند صعودی داشته، به گونه ای که از ۱.۲ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ به ۲.۰۷ میلیارد دلار در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است. سهم صادرات ایران به پاکستان در سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ روند ثابتی داشته؛ بیشترین سهم با ۴.۱ درصد برای سال ۱۴۰۲ و کمترین سهم با ۲.۶ درصد برای سال ۱۴۰۰ بوده است.

همچنین در این بازه زمانی واردات ایران از پاکستان از نظر ارزش روند صعودی داشته، به گونه ای که از ۳۴۱ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ به ۶۷۳.۹ میلیون دلار در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است. سهم واردات ایران از پاکستان در سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ تقریباً ثابت و برابر یک درصد بوده است. بیشترین سهم با ۱.۷ درصد برای سال ۱۴۰۱ و کمترین سهم با نیم درصد برای سال ۱۳۹۹ بوده است. این رقم در سال ۱۴۰۲ سهمی نزدیک به یک درصدی از کل واردات ایران بود.

علت عمده کاهش واردات ایران از پاکستان، افزایش تولید برنج در کشور و عدم نیاز به واردات این محصول مانند سال های قبل از کشورهایی نظیر پاکستان و هند بوده است.

در جدول زیر وضعیت تجارت دو کشور از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ آمده است.

 

همچنین تراز تجاری ایران با پاکستان به لحاظ ارزشی طی سال های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ همواره به نفع ایران بوده، اما طی دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ واردات ایران از پاکستان از سرعت رشد به مراتب بالاتری در مقایسه با صادرات ایران به پاکستان داشته و سهم برنج نیز از کل ارزش صادرات ایران از این کشور بیش از ۸۵ درصد بوده است.

در این بین رئیس جمهوری ایران دیروز پس از دیدار و گفت وگو با شهباز شریف نخست وزیر پاکستان و بعد از آئین امضای اسناد همکاری بین مسؤولان دو کشور، اعلام کرد که «سطح روابط تجاری قابل قبول نیست و این روابط در گام اول به ۱۰ میلیارد دلار برسد. ما مرز را بین دو کشور یک فرصت می دانیم و این فرصت می تواند در جهت رفاه دو کشور به کار گرفته شود.»

با توجه به روند صعودی تجارت دو کشور به نظر می رسد با شناسایی ظرفیت های خالی پاکستان و بازاریابی دقیق بتوان هدف تجارت ۱۰ میلیارد دلاری را محقق کرد.

قراردادهای تجاری دو طرف

با توجه به اهمیت قراردادها و معاهدات بین المللی، طی سال های اخیر دو کشور تلاش هایی برای توسعه مناسبات تجاری داشتند اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است؛ برای مثال در سال ۱۳۸۲ ایران و پاکستان یک موافقت نامه تعرفه ترجیحی منعقد کردند، اما از سال ۱۳۹۷ واردات بیش از ۲۰۰۰ قلم کالا ممنوع شد و بسیاری از کالاهای موجود در توافق نامه تعرفه ترجیحی ایران و پاکستان نیز در این فهرست قرار گرفتند. محمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب و کارهای بین المللی سازمان توسعه تجارت در این رابطه به مهر گفته بود: در حال حاضر موافقتنامه تجارت ترجیحی با پاکستان احیا شده و سند پایه تجارت آزاد با پاکستان نیز سال ها قبل نهایی شده بود منتهی روی فهرست کالاها باید به جمع بندی برسیم که در این راستا مذاکرات با پاکستان شروع شده و قرار است در کارگروه های مشترکی بررسی های لازم را در خصوص فهرست کالاها انجام دهیم.

همچنین سال گذشته سند برنامه راهبردی همکاری های تجاری پنج ساله بین دو کشور برای سال های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ امضا شد؛ بر اساس این سند، روابط تجاری ایران و پاکستان می تواند تا ۵ میلیارد دلار افزایش یابد.

چندی پیش نیز رؤسای گمرکات ایران و پاکستان با هدف تسهیل و توسعه تجارت در اسلام آباد مذاکره و در ۱۵ بند برای رفع موانع گمرکی توافق کردند. که با عملیاتی شدن آن مبادلات تجاری میان دو کشور افزایش می یابد. عملیاتی کردن تبادل الکترونیکی داده ها و اطلاعات با تشکیل تیم اجرایی از سوی دو طرف، ارائه تسهیلات گمرکی برای تسهیل تهاتر کالایی در منطقه آزاد چابهار و امکان تردد کامیون های ایرانی به عمق سرزمینی پاکستان از جمله توافقات بین ایران و پاکستان بود.

احداث ترمینال ریمدان

نکته دیگر آنکه ایران و پاکستان این ظرفیت را دارند که به واسطه حمل و نقل ارزان زمینی و هم به واسطه راه آهن آی. تی. آی (اسلام آباد-تهران-استامبول) از ظرفیت های این حوزه برای ارتقای روابط تجاری و اقتصادی خود استفاده کنند. این زیرساخت فراهم است و دو کشور می توانند به این واسطه شاهد تحول بزرگ در حوزه اقتصاد و تجارت باشند.

همچنین به زعم کارشناسان پاکستانی، مساله مهم دیگر در روابط ایران و پاکستان، کانال ارتباطی و ترابری گوادر به چابهار است که باید در اولویت های دو کشور جای گیرد.

از سویی دیگر نیز با توجه به تمایل دو کشور برای حمل و نقل کالا به صورت زمین، برنامه ریزی شده که با احداث ترمینال ریمدان در مرز ایران و پاکستان، تعداد کامیون های حمل و نقل کالا بین دو کشور به هزار دستگاه برسد.

بر این اساس، اقتصاد ایران و پاکستان در حوزه تجارت خارجی مکمل یکدیگرند بنابراین پاکستان می تواند نقش مهم و اساسی در پیاده سازی نقشه ارزی و تجاری کشور داشته باشد. در واقع توسعه تجارت خارجی با پاکستان می تواند به ایران برای خنثی سازی تحریم ها کمک شایانی کند. این موضوع در ارتباط با پاکستان نیز از طریق کمک ایران به تأمین امنیت انرژی این کشور برای پیگیری برنامه های توسعه اقتصادی مطرح است.

آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید